14 Eki 2020

Asbest İçeren Malzemeler

Asbestin İnşaat Sektöründeki Yeri

Asbest, mükemmel bir yalıtım maddesi olduğu için dünyada özellikle 1980’li yıllardan önce yapılmış binalarda sıklıkla kullanılmıştır. Binalarda en yaygın asbest kullanım alanları; yer ve tavan kaplamaları, yalıtım amaçlı püskürtme kaplamalar, bölmeleme panelleri, yangına dayanıklı yalıtım panelleri, kazanlar ve ısıtma sistemlerindeki yalıtım malzemeleri, asbestli çimentodan imal edilmiş ürünler, conta elemanları, elektrik tesisatı içindeki kâğıt ürünler, HVAC boru yalıtımları, atermit levhalar ve derzler ve dolgu malzemeleridir. Asbestin insan sağlığına olan zararları fark edildikten sonra dünyanın birçok ülkesinde (Avrupa Birliği ülkeleri, Avustralya, Brezilya, Hong Kong, Japonya, Yeni Zelanda, ABD, vb.) bu maddenin yeni bina yapımında kullanımı yasaklanmıştır ve yaklaşık çeyrek asırdır asbestin bu ülkelerde inşaatlarda kullanılmadığı varsayılabilir. Ancak, bu durum inşaat sektöründe çalışanları asbest tehlikesinden uzak tutmamaktadır. Halen ayakta duran birçok binada asbest bulunmaktadır ve bu binalarda yapılacak her türlü bakım, onarım, yenileme ve yıkım işlerinde çalışanların asbeste maruz kalma olasılığı yüksektir. Bina/tesis yıkımları söz konusu olduğunda; çevreye dağılan lifler nedeniyle halk sağlığı da tehdit altında kalmaktadır. İnşaat sektörü için asbest maruziyeti tipik olarak aşağıda belirtilen uygulamalar sırasında oluşmaktadır:

• Asbest içeren yapılarda yıkım veya söküm işleri,
• Asbest içeren malzemelerin sökülmesi, yerinin değiştirilmesi ya da kapalı bir alana taşınması,
• Asbest içeren yapı ya da altyapıların yapım, değişim, bakım, onarım ya da yeni bir hizmet için yenileme süreçleri,
• Asbest içeren moloz ve atıkların temizlenmesi,
• İnşaat sahasındaki asbest ya da asbest katkısı içeren ürünlerin taşınması, yüklenmesi, yerleştirilmesi, depolanması, kontrolü ve toparlanması işlemleri

Yukarıda sayılan asbest maruziyetine sebebiyet veren uygulamalar iş güvenliği ve işçi sağlığını tehdit etme derecelerine göre dört gruba ayrılmıştır:

Grup 1: Asbest içeren çalışmalar içinde tehlike potansiyeli en yüksek olan sınıftır. Bu sınıf, asbest içeren ısı yalıtım sistemleri ve püskürtme veya elle düzleştirilmiş kaplama malzemelerinin söküm işlemlerini kapsar.

Grup 2: Asbest içeren esnek döşeme ve çatı malzemelerinin sökülmesi işleminden oluşmaktadır. Bu gruba örnek olarak asbest içeren zemin ve tavan karoları, dış cephe kaplamaları, çatı malzemeleri ve bölmeleme panelleri verilebilir.

Grup 3: Asbest ihtiva eden ya da ettiği düşünülen malzemelerin bakım ve onarım işleridir.

Grup 4: Çalışanların yapım, bakım ya da onarım işlemleri sırasında oluşan atık ya da molozların temizlemesi gibi nispeten denetim altındaki çalışmalarıdır.

Asbestin Binalarda Kullanım Alanları
  • Çatı ve Dış yapı
  • Çatı örtme malzemeleri (atermit, kiremit vb.)
  • Duvar Kaplaması
  • Yağmur boruları
  • Bacalar
  • Çatı izolasyon malzemesi
  • Pencere panelleri alt malzemesi
  • İç Yapı
  • Oda bölmeleri
  • Elektrikli ekipman panoları, buat vb.
  • Isıtıcılar, ocaklar,
  • Asansör şaftı kaplama malzemesi
  • Yükseltici panel (oda çatı tavanına çıkmak için basamaklı vb)
  • Duvar, zemin kaplama malzemesi
  • Asma kat yapı malzemeleri (çatı ve taban izolasyonu vb.)
  • Kapı malzemeleri
  • Zemin malzemeleri (fayans, muşamba, marley vb.) ve yapıştırıcıları
  • Isıtma, Havalandırma ve Elektrikli Ekipmanlar
  • Kalorifer kazanı; iç ve dış yalıtımı, contalar
  • Boru hattı; yalıtım ve contalar
  • Bacalar ve contalar
  • Kanal çalışması; yalıtım malzemesi, contalar, titreşim önleyici tozluk
  • Elektrik şalteri; Dâhili elemanlar ve pano
  • Isıtıcı üniteler; döşeme ve çevre panelleri
  • Diğer Eşyalar
  • Ziftli Altlıklar (çatı, oluk altı)
  • Su depoları
  • Tuvalet taşı ve sifon ekipmanları
  • Merdiven burunlukları
  • Yangın battaniyeleri
  • Fren/debriyaj balataları

Not: Asbestin bulunabileceği malzemelerin bazı görselleri için bkz.

http://www.hse.gov.uk/asbestos/gallery.htm